IRCICA yeryüzünün en eski mushaflarını yayınladı
İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA), dünyada ilk kez yapılan önemli bir çalışmaya imza attı.
Dünyanın dört bir yanındaki önemli kütüphane ve müzelerde yer alan ve Hicri ilk asra ait en eski Kur’an-ı Kerim nüshalarını yayınladı. IRCICA, büyük bir titizlikle yürütülen çalışmalar sonucu Mushafları hem basılı hem de dijital ortamda yayınlayarak bir ilki gerçekleştirdi.
IRCICA Genel Direktörü Halit Eren, projenin detaylarını ve mukaddes eserlerin bir araya geliş sürecini anlattı.
Dünyada ilk kez yapılmış önemli bir projeye imza attınız. Yayımlanan Mushaflar kaç yıllık çalışmanın ürünü?
IRCICA olarak, Mushafların nüshalarının temini ve yayına hazırlanması ve yayınlanması çalışmalarına 2005 yılında başladık. Araştırmadan basıma kadar Dr. Tayyar Altıkulaç ve bendeniz olmak üzere IRCICA’da oluşturulan bir heyet süreci takip etti. Kûfi ve Hicazi hatlarla yazılmış olan harekesi olmayan bu Mushafların baştan sona kadar satır satır okunması, yeniden yazılması, elimizde mevcut Mushaflarla ve zikredilen diğer Mushaflarla harf harf, kelime kelime karşılaştırılması çalışmasını Diyanet İşler eski Başkanı Dr. Tayyar Altıkulaç Beyefendi büyük bir sabır ve titizlikle gerçekleştirdi. Sayın Altıkulaç, bu çalışmaların en yorucu kısmını, bugüne kadar dünyada hiç kimsenin yapmadığı meşakkatli bir hizmeti gerçekleştirmiştir.
“Hicri ilk asra ait bu eserler bir elin parmaklarını geçmiyor.”
Yeryüzünün bu en eski Mushaflarına nasıl ulaştınız?
Hicri ilk asra ait bu eserler bir elin parmaklarını geçmiyor. İşe en yakınımızdaki nüsha ile başladık. Topkapı Sarayı Müzesi’nde muhafaza edilen ve Hz. Osman’a nispet edilen Mushaf’ın tıpkıbasımını yayınladık. Akademik bir edisyonunu elimizdeki Mushaflarla karşılaştırarak yayınladık. Topkapı Mushaf’ını Kültür Bakanlığı’nın izni ile inceledik ve yayınladık. Ancak, çok arzu ettiğimiz halde karbon testini yaptıramadık.
En çok hangi Mushafları temin etmek zor oldu? Henüz yayınlamadığınız Mushaflar var mı?
Çok değerli oldukları için Mushafların yurtdışından temini oldukça meşakkatli bir süreç. Kahire’de Meşhedü’l-Hüseyni’de saklanan, bilahare Vakıflar Bakanlığı Yazma Eserler Kütüphanesi’ne nakledilen büyük boy Mushaf’ı temin etmek de hiç kolay olmadı. O günkü Mısır Vakıflar Bakanı ile yaptığımız birçok görüşme sonucunda bir nüshasını temin ettik. 2200 sayfalık (1100 varak) Mushaf üzerinde bir çalışma yaptık. Daha sonra Yemen Sana’da bulunan ve Hz. Ali’ye nispet edilen Mushaf’ı temin etme girişiminde bulunduk. Yemen eski Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Salihi ile bizzat görüşerek Mushaf’ın nüshasını temin ettik. Yayına hazırladığımız farklı ülkelerden temin ettiğimiz Mushaflar da var. Paris, Londra ve Tübingen’de bulunan Mushaf parçalarını temin ettik. Bu Mushaflar üzerinde de çalışmalarımız devam ediyor.
“Bu çalışmalar, Kur’an-ı Kerim’de hiçbir tahrifat olmadığını bir kez daha kanıtlıyor”
Mushafların tarihi açıdan önemini nedir?
Hicri I. yüzyıla ait Mukaddes kitabımızın ilk nüshaları olması ve Kur’an-ı Kerim’de hiçbir tahrifat olmadığını bir kez daha kanıtlamasının yanı sıra Mushafların kağıt, cilt, hat gibi sanatsal bakımdan da tarihi öneme sahipler.
