Attila İlhan kimdir?

Şair ve yazar Attila İlhan 15 Haziran 1925'te İzmir, Menemen'de doğdu. İlk ve orta eğitiminin büyük bir bölümünü İzmir ve babasının işi dolayısıyla gittikleri farklı bölgelerde tamamladı. İzmir Atatürk Lisesi'nin birinci sınıfındayken mektuplaştığı bir kıza yazdığı Nazım Hikmet şiirleriyle yakalanmasıyla 1941 Şubat'ında, 16 yaşındayken tutuklandı ve okuldan uzaklaştırıldı. Üç hafta gözaltında kaldı. İki ay hapiste yattı. Türkiye'nin hiçbir yerinde okuyamayacağına dair bir belge verilince, eğitim hayatına ara vermek zorunda kaldı. Danıştay kararıyla, 1944 yılında okuma hakkını tekrar kazandı ve İstanbul Işık Lisesi'ne yazıldı. Lise son sınıftayken amcasının kendisinden habersiz katıldığı CHP Şiir Armağanında Cebbaroğlu Mehemmed şiiriyle ikincilik ödülünü pek çok ünlü şairi geride bırakarak aldı. 1946'da mezun oldu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne kaydoldu. Üniversite hayatının başarılı geçen yıllarında Yığın ve Gün gibi dergilerde ilk şiirleri yayımlanmaya başladı. 1948'de ilk şiir kitabı Duvar'ı kendi imkânlarıyla yayımladı.



MAVİCİLER AKIMININ ÖNCÜSÜ OLDU

6 yıl Paris’te yaşadı ve ülkeye döndü. Birçok gazete ve dergide çalıştı. Babasının ölümü ile İzmir’e döndü burada Demokrat İzmir gazetesinin genel yayın yönetmenliği ve başyazarlığını üstlendi. Bilgi Yayınevi danışmanlığını da yapmıştır. Atilla İlhan aynı zamanda sinemaya da merak sarmıştı. Bu alanda 15 adet senaryo yazdı ve senaryolarında Ali Kaptanoğlu takma adını kulandı. İlk şiiri Balıkçı Türküsü Yeni Edebiyat dergisinde yayınlandı. Nevin Yıldız ve Beteroğlu takma ismi ile Yücel dergilerinde şiirleri yayınlandı. CHP şiir yarışmasında Cebberoğlu Mehemmed şiiriyle ikinci oldu. Bu başarısından sonra çok sevildi. Dönemin ünlü edebiyat dergilerinde şiirleri ve yazıları yayınlandı. Türk edebiyatının önemli isimleri arasına girmeyi başardı. Atilla İlhan Garip Akımı ve İkinci Yeni Şiire karşı gelen şairlerden oldu. Maviciler adı ile bilinen toplumcu gerçekçi şiir akımını başlattı.  Şiirlerinde yeni bir ses düzeni oluşturdu kendine has bir üslup geliştirdi.

İLHAN'IN OLGUNLUK DÖNEMİ

Yazarın "olgunluk dönemi" diye tanımlanabilecek edebiyat süreci Kurtlar Sofrası ile başlar. Sokaktaki Adam'da ne istediğini değil, ne istemediğini bilen biri anlatılırken; Zenciler Birbirine Benzemez'de Mehmed-Ali istedikleri ile istemedikleri arasında mütereddit bir karakteri yansıtmaktadır. Oysa Kurtlar Sofrası'nda Mahmud ne istediğini çok iyi bilen bir karakteri çizer. Bu üç romanıyla Attilâ İlhan Türk aydınına farklı açılardan bakar, fikirlerini diyalektik-materyalist bir sentez içinde derleyerek Türkiye için bir sentez önerir – ki sonradan yazdığı yedi kitaplık Aynanın İçindekiler serisi de bu zemine oturmaktadır. Bıçağın Ucu, Sırtlan Payı, Yaraya Tuz Basmak, Dersaadet'te Sabah Ezanları, O Karanlıkta Biz, Allah'ın Süngüleri: Reis Paşa ve Gazi Paşa bu seriyi oluşturan romanlardır. Her romanda yer alan karakterler, Türkiye'nin tarihinde köşe başlarını oluşturmuş dönemlere ayna tutan aydınlardır. Tarihi olaylar, politik ve sosyal dengelerle ele alınır. Birbirleriyle bağlantısı olan karakterlerden her biri bir romanda ön plana çıkar ve olaylar onun gözlemleriyle aktarılır. Bu serinin bütünü irdelendiğinde yine, yazarın Türk aydınına yakın tarihimize bir bakma şansı tanıdığını ve kendi toplumcu-gerçekçi bakış açısıyla önergeler sunduğu görülür.



ESERLERİ

Film Senaryoları

• Yalnızlar Rıhtımı (1959)

• Ateşten Damla (1960)

• Şoför Nebahat (1960)

• Devlerin Öfkesi (1960)

• Rıfat Diye Biri (1962)

• Ver Elini İstanbul (1962)

TV Dizi-Film Senaryoları

• Paranın Kiri (1979)

• Sekiz Sütuna Manşet (1982)

• Kartallar Yüksek Uçar (1984)

• Yarın Artık Bugündür (1986)

• Yıldızlar Gece Büyür (1991-1992)

• Tele-Flaş (1992-1994)

• Baykuşların Saltanatı (2000)

Şiir Kitapları

• Duvar (1948, Attila İlhan kitabı) (1948)

• Sisler Bulvarı (1954)

• Yağmur Kaçağı (1955)

• Ben Sana Mecburum (1960)

• Bela Çiçeği (1962)

• Yasak Sevişmek (1968)

• Tutuklunun Günlüğü (1973)

• Böyle Bir Sevmek (1977)

• Elde Var Hüzün (1982)

• Korkunun Krallığı (1987)

• Ayrılık Sevdaya Dahil (1993)

• Kimi Sevsem Sensin (2002)

Şiir albümleri

• Ben Sana Mecburum (1999)

• Ne Kadınlar Sevdim (2001)

• An Gelir (2006)

Romanları

• Sokaktaki Adam (1953)

• Zenciler Birbirine Benzemez (1957)

• Kurtlar Sofrası (1963)

• Fena Halde Leman (1980)

• Haco Hanım Vay (1984)

• O Sarışın Kurt (2007)

Aynanın İçindekiler Serisi

• Bıçağın Ucu (1973)

• Sırtlan Payı (1974)

• Yaraya Tuz Basmak (1978)

• Dersaadet'te Sabah Ezanları (1981)

• O Karanlıkta Biz (1988)

• Allahın Süngüleri: Reis Paşa (2002)

• Gâzi Paşa (2005)

Öykü

• Yengecin Kıskacı (1999)

ATTİLA İLHAN'IN ÖLÜMÜ

Attilâ İlhan ilk kalp krizini 1985 yılında geçirdi. Bu tarihten sonra kardiyolojik sorunları devam eden İlhan'ın 2004'ten itibaren sağlık durumu daha da bozuldu. 10 Ekim 2005'te İstanbul'daki evinde geçirdiği ikinci kalp krizi sonucu hayata veda ettiğinde 80 yaşındaydı. 2003 Sertel Demokrasi Ödülü'ne layık görülmüştür. 1946 CHP Şiir Yarışması İkinciliği, 1974 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü Tutuklunun Günlüğü ile, 1974 Yunus Nadi Roman Armağanı Sırtlan Payı ile, vefatından sonra 2007 yılında kurulan Attilâ İlhan Bilim Sanat Kültür Vakfı çalışmalarına devam etmektedir.