İran'dan gerilimi tırmandıracak adım: Türk dünyasına mesaj mı?

İran ile Ermenistan’ın Dışişleri Bakanları 27 Aralık’ta bir araya geldi. Bu görüşme sonrası bölgede için çarpıcı bir karar alındı. Bu karar Azerbaycan başta olmak üzere Türk dünyasını yakından ilgilendiren bir karardı. Ermenistan’ın, İran’ın Tebriz kentinde konsolosluk açacağı resmen duyuruldu.

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Ermeni konsolosluğunun açılış tarihi olarak Ocak ayının ilk haftalarını işaret etti.

İran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Nasır Kenani, 1 Ocak’ta konsolosluk açılışıyla ilgili yaptığı açıklamada, Ermenistan ile İran arasında daha önce imzalanan ikili anlaşmalar olduğunu vurguladı. Bu anlaşma çerçevesinde “Ermenistan tarafı Tebriz’de kendi başkonsolosluğunu açacak” ifadesini kullandı.

İran Dışişleri sözcüsünün bahsettiği o anlaşma, Azerbaycan’ın Karabağ Zaferi sonrası yapılmıştı. Karabağ savaşında Ermenistan’ı destekleyen İran, Azerbaycan’ın işgal altındaki topraklarını kurtarmasıyla oluşan dengelere her fırsatta karşı çıktı. 2021’de İran ile Ermenistan arasında diplomasi trafiği arttı.

İLK ADIM İRAN'DAN GELDİ

Aralık 2021’de iki tarafın dışişleri bakanlarıyla yapılan zirvede karşılıklı konsoloslukların açılması kararlaştırıldı. İlk adım İran’dan geldi. Ekim 2022’de İran, Ermenistan’ın Kapan kentinde konsolosluk faaliyeti başlattı. İran’ın konsolosluk için tercih ettiği Kapan kentinin tam da Azerbaycan sınırında yer alıyor olması, dikkat çekiciydi.

DİKKAT ÇEKEN ŞEHİR

O anlaşmanın ikinci adımında sıra Ermeni tarafında. Ermenistan da İran’da başkonsolosluk açıyor. Seçilen şehir yine dikkat çekici. Nüfusunun neredeyse yüzde 95’i Azerbaycan Türk’ü olan İran’ın Tebriz kenti. Tebriz’de Ermenistan başkonsolosluğu için takvim işliyor. Ocak ayının ilk haftaları yani içerisinde bulunduğu bugünler işaret edildi.

ERMENİSTAN'IN SINIR BAĞLARI GÜÇLENECEK 

İran Dışişleri Bakanı ve Dışişleri sözcüsünün peş peşe yaptıkları “Tebriz’de Ermenistan konsolosluğu açılacak” duyurularının ardından son olarak İran’ın Ermenistan’daki büyükelçisi Mehdi Sobhani de bir açıklama yaptı. Ermenistan devlet televizyonuna konuşan İranlı yetkili, Kapan’daki İran konsolosluğunun ardından Ermenisan’ın Tebriz’de başkonsolosluk açarak, iki ülke arasındaki sınır bağlarının güçleneceğini ve ikili ticarete katkı sağlayacağını söyledi.

KARABAĞ HAZIMSIZLIĞI

İranlı büyükelçi Karabağ zaferi sonrası Azerbaycan’ın işgal altındaki topraklarını geri almasını kast ederek, “bölgemizde sınır değişikliğine karşıyız. Sınır değiştirmek bizim için İran'da en üst düzeyde açıklanan 'kırmızı çizgidir ve kimse bizi bu tutumdan vazgeçiremez" dedi.

İRAN'I TEDİRGİN EDİYOR

İran, Karabağ zaferi sonrası Orta Asya ve Türk dünyasını yakından ilgilendiren koridorları reddediyor. Tahran’ın özellikle Zengezur koridoruyla ilgili tavır ve politikası Ermenistan’dan dahi daha sert.

Zengezur koridoruyla Türk hattının oluşması ve bu koridorun Türkiye ile Azerbaycan arasındaki kara bağlantısını sağlayacak olması, İran’ı en baştan beri tedirgin ediyor. Tahran yönetiminin Zengezur koridoruna karşı çıkmakla birlikte Azerbaycan sınırı ve Azerbaycan Türklerinin yaşadığı bölgelerde Ermenistan’la diplomatik ilişkileri arttırması dikkatlerden kaçmıyor.

Azerbaycan sınırını Zengezur koridoruna karşı adeta bir direnç merkezi olarak görüyor. Kapan ve Tebriz kentlerinin iki ülke için karşılıklı konsolosluk faaliyetleri olarak tercih edilmesindeki mesajın Türk dünyasına karşı verildiği biliniyor.

BÖLGEDEKİ GERİLİMİ TIRMANDIRABİLİR

Özellikle Tebriz’de yani nüfusunun büyük çoğunluğunun Azerbaycan Türk’ü olan bir şehirde Ermenistan’a başkonsolosluk tahsis edilmesi bölgedeki gerilimi tırmandırabilir.

Karabağ savaş sürecinde İran, lojistik olarak bu bölgeden Ermenistan’a silahlı destek verdiğinde ve tam da Azerbaycan sınırında askeri tatbikatları sıklaştırdığında Tebriz’deki Azerbaycan Türklerinin yoğun tepkileri olmuştu. İran, o reaksiyonları şiddet kullanarak bastırma yoluna gitmişti.

AZERBAYCAN UZUN YILLAR BEKLEMİŞTİ

İran Ermenistan’a Tebriz’de konsolosluk için kendisi teklifte bulunurken, Azerbaycan İran’da diplomatik temsilcilik açmak için uzun yıllar beklemek zorunda kalabiliyor.  

Örneğin Tebriz’de Azerbaycan konsolosluğu açabilmek Bakü’nün yıllar süren bürokratik girişimlerin ardından mümkün olmuştu.