Arnavutların en büyük düşmanları

Ayhan Demir'in röportajı

Bosna, Kosova, Makedonya ve Arnavutluk'ta devam eden ekonomik ve siyasal istikrarsızlık göz önünde bulundurulduğunda, Osmanlı'nın parçalanma sürecinin devam ettiğini söyleyebilir miyiz?  Bir başka ifade ile yarım kalan hesap mı tamamlanıyor?

Aradan geçen yıllara rağmen, Batılı devletler için, Osmanlı defteri ve Osmanlı hesabı hala kapanmış değildir. Halkının büyük bölümü Müslüman olan Bosna, Kosova, Makedonya ve Arnavutluk devletleri varlığını sürdürdükçe bu sorun devam edecektir. Eğer Makedonya Yunanlıların, Kosova ve Bosna Sırpların egemenliğinde olsaydı böyle bir sorundan söz edemezdik. Özellikle Makedonya meselesi kapanmayan bir sorun, kapanmayan bir yaradır. Bugün Makedonya'nın Yunanistan ile arasındaki isim sorunun asıl sebebi budur. Kosova sorunun halledilmesinin, eski Yugoslav Federasyonu'nun çözülmesinin son ve bitirici adımıymış gibi görülmesi yönünde yanlış bir eğilim vardır. Bosna'da, Sırbistan'da ve Makedonya'da baş gösterebilecek, çözüme kavuşturulmamış sorunlar hâlâ mevcut. Hatta çözümlenmemiş Arnavutluk ulusal meselesi, bize, Osmanlı Devleti'nin parçalanmasının nihayete ermiş bir mesele olmadığını düşündürüyor.

Kosova ve Arnavutluk'taki her Arnavut'un, az veya çok, Amerika'ya karşı bir sempatisi var. Bunun en önemli sebebi ABD'nin, 1999 yılındaki, Sırp saldırganlığının durdurulması için NATO harekâtı düzenlenmesine öncülük etmesi. Ancak Sırplara katliama girişme cesareti ve fırsatı veren de Amerika değil miydi?

Arnavutça'da bir deyim vardır; "Fare için en büyük düşman kedidir, aslan değildir." Dolayısıyla fare, kedinin pençesinden kurtulmak ister, aslanın değil. Balkanlardaki Arnavutların tabii düşmanı Sırplar ve Yunanlılardır, Amerikalılar değildir. Daha açık ifade etmek gerekirse, nasıl ki Osmanlı'nın Arnavutluk ve Balkanlara gelmesi bizler için bir şans olmuşsa, Amerika'nın Balkanlardaki Arnavutlarla alakalı meselelerde izlediği politikalar da Arnavutlar için bir şanstır. En azından bugün için...

Sırbistan'ın dışındaki tüm Balkan devletleri, iç ve dış sorunlarının çözümünde gerekli anlayış ve yardım için, öncelikli olarak ABD'ye yönelmektedir. ABD de, Balkanlardaki tartışmaların ve zorlukların üstesinden gelinmesi, istikrar ve demokrasinin burada yerleştirilmesi hususunda her zamankinden çok daha müdahil olmaktadır. Bosna ve Kosova'da Sırp savaş makinesinin durdurulmasında, Makedonya'daki kırılgan dengenin korunmasında ve en önemlisi, bağımsız Kosova devletinin ilanı ve uluslararası alanda tanınmasında ABD'nin katkısı büyük olmuştur. Yine, birçok Balkan devletinin NATO'ya kabulüne ABD özel bir önem vermiştir. Kosova ve Arnavutluk, en iyi ilişkilerini ABD ile kurmuştur ve Arnavut kamuoyu, tabii olarak, Avrupa'daki en Amerikan yanlısı halk olarak görülmektedir.

Evet, belki Amerika, Kosova'yı elde edebilir. Ancak Milosevic'in, Kosova halkını yok etmek istediğini de unutmamak gerekir.

Avrupa'nın iki yüzlü tutumu

Avrupa Birliği'nin, Batı Balkanlarda çoğunluğu Hıristiyan olan ülkelere vize muafiyeti tanırken, Türkiye, Bosna, Kosova ve Arnavutluk'u muafiyet dışı bırakması nasıl izah edilebilir? Sizce bu ülkelerin AB'ye kabul edilme şansı var mı?

Benim, özellikle Türkiye başta olmak üzere, bu saydığınız ülkelerin Avrupa Birliği'ne dâhil olacağına inancım tam. Çünkü Türkiye'siz bir Avrupa Birliği düşünülemez. Türkiyesiz Avrupa Birliği ıssız bir ada gibidir. Türkiye, Bosna, Kosova ve Arnavutluk'u Avrupa Birliği'ne dâhil etmemekte direnmek, Avrupa Birliği'nin bir Hıristiyan kulübü olduğu düşüncesini savunanların, çok büyük bir hatasıdır.

AB'nin Türkiye'yi kabulde bocalamaktan nasıl ve ne zaman vazgeçeceği noktasında zaman gerçekten önemli bir faktör. Çünkü Türkiye Avrupa Topluluğu'na ilk defa ortaklık için başvurduğunda yıl 1959, resmen başvurduğunda ise 1978 idi. Kendisinden sonra başvurmasına rağmen diğer ülkeler birliğe üye olurken, Türkiye'nin kabulü sürekli ertelendi. Sırbistan'a bile, hızla yapılan düzenlemelerle, AB sürecine katılması için gerekli manevra imkânı fazlasıyla tanınmaktadır. Türkiye'nin gecikmesinin temel sebebi ise; Avrupalı liderler, Avrupa kamuoyu ve Avrupalı seçkinlerin, Türkiye'yi Avrupalı bir ülke olarak görmemesidir. AB'yi bir "Hıristiyan Kulübü" olarak görenler, Türkiye'nin kabul edilmesinin mevcut Avrupa'nın sonunu getirmesinden korku duymaktadır. Bu konudaki diğer bir korku Türkiye'nin, AB'de "Amerika'nın Truva atı" rolünü oynaması ihtimalidir. Bence, Avrupalı liderlerin, bu korkuları tamamen yersizdir. Daha önce, Türkiye ile kıyaslandığında, pek gelişmiş bir ülke olmayan Yunanistan'ı birliğe dâhil ettiler. Aynı şekilde Romanya ve Bulgaristan'ı da birliğe dâhil ettiler. Bu örnekler ortadayken, "Neden Türkiye'yi AB'ye dâhil etmiyorsunuz" sorusunun sorulması gerekir. Sanırım sırf Türkiye'ye ayıp olmasın, Türkiye'ye verecek bir cevabımız olsun diye Bosna, Kosova ve Arnavutluğu da bekletmeye devam ediyorlar. Böylece "sadece Türkiye'yi değil, Bosna, Kosova ve Arnavutluğu da kabul etmiyoruz" diyebiliyorlar. Bu cevabı diğer üç devlet içinde veriliyor. Ancak Avrupa bizi daha fazla dışlayamaz. Kanaatim odur ki, Arnavutluk kısa süre sonra Avrupa Birliği'nin mensuplarından birisi olacaktır. Eğer Avrupalılar eski düşmanlığı devam ettirirlerse, haliyle reel-politik davranan, Arnavutlar da Amerika ile yakınlaşacaktır.

Röportajın devamını okumak için bu linki kullanabilirsiniz

(Milli Gazete)