Ortadoğu bulmacasına Türkiye örneği

Türk yetkililerinin “bir vizyon sunduğu”nu, bu vizyonun merkezinde de Türkiye’nin bulunduğunu yazan gazete, “Türkiye’nin Başbakanı, Ortadoğu’daki en popüler şahsiyet, Dışişleri Bakanı’nın ise, yeni bir düzen vizyonu var, yetkilileri ise, Obama Yönetiminin şimdiye kadar başaramadığını yapmayı başardı. Yani, Arap ayaklanmaları ve devrimlerinde kesin biçimde değişimin yanında yer almak” değerlendirmesini yaptı.

New York Times, Anthony Said imzası ile yayımlandığı “Ortadoğu Kargaşa Bulmacasında Türkiye, Yanıt Olarak Kendisini Öneriyor” başlıklı geniş haber analizinde Türkiye’nin dış politikasının bir süre öncesine kadar, sadece Kıbrıs etrafındaki donduğunu savunurken “Bu günlerde ise, Türkiye’nin Başbakanı, Ortadoğu’daki en popüler şahsiyet, Dışişleri Bakanı’nın ise, yeni bir düzen vizyonu var, yetkilileri ise, Obama Yönetiminin şimdiye kadar başaramadığını yapmayı başardı, yani, Arap ayaklanmaları ve devrimlerinde kesin biçimde değişimin yanında yer almak” diye yazdı.

-“VİZYONUN MERKEZİNDE TÜRKİYE VAR”-

Türkiye’nin dış politikasında bu yıl “yanlış adımlar, krizler ve büyük ölçüde retorik gibi gelen kazançlar” ve yeterli diplomatların bulunmamasına rağmen, ABD’nin geri adım attığı, Avrupa’nın etkisiz kaldığı, İsrail ve İran’ın güvensiz olduğu bir Arap dünyasında Türk yetkililerinin bir “vizyon sunduğu” belirtilen analizde “Beklenebilecek gibi bu vizyonun merkezi ise Türkiye’dir” denildi.

-“ARAP BAHARI TURU, ERDOĞAN'I ELEŞTİRENLERİ BİLE ETKİLEDİ”-

Başbakan Erdoğan’ın “Arap Baharı” turunu gerçekleştiğini ve bu turunun sembolizminin, “Erdoğan’ı eleştirenleri bile etkilediği”ni kaydeden gazete, Erdoğan için şu ifadeleri de kullandı:

“Birçok kişi, yurt içindeki otoriter damarını eleştirirse de, yurt dışında kamuoyu, kendisini, devrimin ve Filistin haklarının lehinde o kadar güçlü bir tavır sergileyen demokratik ve refah içindeki bir ülkenin gururlu Müslüman lideri olarak gösteren bir Başbakana bayıldı sanki.”

NYT, Erdoğan’ın turunun, dünyanın çoğu ülkeleri gibi bölgedeki devrimleri tahmin etmeyen Türkiye’nin, birçok kişinin olumsuzluklar olarak gördüğü bir dizi gelişmelerden sonra gerçekleştiğini belirtirken Türkiye’nin ilk başta NATO’nun Libya müdahalesine karşı çıktığını, geçen aya kadar Suriye Yönetimi konusunda iyimserliğini koruduğunu kaydetti.

-DAVUTOĞLU’NUN AÇIKLAMALARI-

Bunun ardından NYT, “Türkiye’nin bölgeye angajmanı mimari” olarak nitelendiğini belirttiği Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile yapılan bir mülakatın bir bölümünü de aktardı. Haberde Davutoğlu için şöyle denildi:

“Mısır ile önerilen ittifakın yanı sıra Türkiye’nin, kendisi için en büyük meydan okumasını oluşturan komşu Suriye başta olmak üzere, ayaklanmaların yanında konumlanması gerektiğini söyledi. Türkiye, ekonomisiyle, Sayın Erdoğan’ın Adalet ve Kalkınma Partisi’nin iktidara geldiği 2002 yılından bu yana adeta üç kat artan ihracatı ile bölgenin entegrasyonuna yardımcı olabileceğinde ısrar etti.”

-“DÜZENLEME, ASGARİ DERECE ASKERİ İŞBİRLİĞİNİ GEREKTİRİR”-

Çizilen çerçevenin de, Avrupa Birliği’nin Ortadoğu ekonomik entegrasyonu ve siyasi koordinasyonunun erken bir versiyonu gibi gözüktüğünü yorumunu da yapan gazete, Davutoğlu’nun, böyle bir düzenlemenin sonunda en az “asgari derecede bir askeri işbirliğini” gerektireceğini de ifade ettiğine dikkat çekerken de Davutoğlu’nun “Bölgesel sahiplik olmalı. Ne Türk, ne Arap, ne de İranlı ama bölgesel bir sahiplik” sözlerini de yansıttı.

-“SIFIR SORUN POLİTİKASI ACI GERÇEKLE KARŞI KARŞIYA KALDI”-

NYT, bu vizyonun “iddialı” olduğunu ve Davutoğlu’nun daha önce ortaya koyduğu komşularla “sıfır sorun” politikasının bölgenin “acı gerçekler” ile burun buruna geldiğini savunarak Türkiye’nin Rum Kesimi ile büyüyen sondaj krizi ile yaşadığını, İsrail ile ilişkilerin çöktüğünü, İran’ın, radar kararına tepkili olduğunu, Suriye ve Türkiye liderlerinin artık birbiriyle konuşmadığını kaydetti.

-“ERDOĞAN BÖLGEDE BAĞIMSIZ VE GÜÇLÜ GÖRÜLÜYOR”-

Buna karşın Türkiye’de bu günlerde “Türk gücü ve nüfuzu hissiyatı o kadar belirgin ki bazen aşırı milliyetçilik eşiğinde seyrediyor” görüşünü dile getirildiği analizde Amerika’nın ve İsrail’in taleplerine boyun eden, güçsüz liderlere öfken duyulduğu bir bölgede Erdoğan’ın “bağımsız ve güçlü” gibi göründüğü de vurgulandı.

ABD’li gazete, Türkiye’nin angajmanının “uzun vadeli amaçları”na ilişkin tartışmaların sürdüğünü, AKP’deki bazı yetkililerin Müslüman Kardeşler gibi hareketlere sempati duydukları konusunda bir tereddüt bulunmadığını ancak Türkiye’nin ABD ile ilişkilerinin iyi olmaya devam ettiğini kaydetti.

-“TÜRK DİŞ POLİTİKASINI TASARLAYANLARIN SAYISI 20’Yİ GEÇMEZ”-

Türkiye için “en büyük meydan okumalar”ın ise yurt içinde olduğu gibi göründüğünü belirten NYT, Türkiye’nin, Afrika ve Latin Amerika’da yeni büyükelçilikleri açmış ise de, diplomatik kadrolarının küçük olmayı sürdürdüğünü kaydederken AKP’nin dış ilişkilerden sorumlu Başkan Yardımcısı Suat Kınıklıoğlu’nun, Türkiye’nin dış politikasını tasarlayanların sayısının 20’yi geçmediği yönündeki tahmini de aktardı.

Türk yetkililerinin “coşkusu”nun da, yabancı müdahaleye alerjik bir bölgede tepki yaratabileceğini öne süren gazete, bu bağlamda Mısırlı İslamcıların, Başbakan Erdoğan’ın “laiklik” beyanlarına yönelik “uyarılar”a dikkat çekti.