Çerkes Ethem için bakanlar kurulu kararı var mı?

Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Bülent Arınç, Bursa Çerkes Kültür Derneği’nin Kasım ayında düzenlediği törende Çerkes Ethem ve kardeşlerine yapılan haksızlığı gündeme taşımıştı. Kendisi konuyla Derin Tarih Dergisi’ne yeni açıklamalar yaptı. Milli mücadelenin önemli aktörlerinden Ethem beyin hain olmadığını söyledi!

“ÇERKES ETHEM VATAN HAİNİ DEĞİLDİR”

Bursa’daki konuşmada dik­kat çektiğim gibi Çerkes Ethem ve Reşit beylere vatana ihanet suçlaması yapılmış ancak o karar 1938’de uygu­lamadan kaldırılmıştır. Çerkes Ethem yargılanıp aklanmayı arzu etmiş fakat bu dileği gerçekleşmemiştir.

Meclis’te Çerkes Ethem ve onun Mlillî Mücadeledeki rolüyle ilgili bir araştırma komisyonu kurul­ması isabetli olur. Seçimlere kadar yetişir mi bilemiyo­rum çünkü böyle tarihe dönük bir araştırma 3-4 ay sürebilir. Sonunda Çerkes Ethem’in ne kadar masum, mil­letini seven büyük bir vatansever olduğu ve İstiklal Mücadelesi’nde bağımsızlık için ha­yatını ortaya koyduğu apaçık ortaya çıkacaktır. Ümit ediyo­rum ki, komisyon kurulur ve sonucu hep beraber alkışlarız.

BAKANLAR KURULU KARARI ALABİLİR MİYİZ?

Türkiye seçime gidiyor ve TBMM’nin gündemi de çok yoğun. Araştırma ko­misyonu kurulması ve çalışmanın ta­mamlanması için çok az vaktimiz var. Hükümet olarak herhangi bir Bakanlar Kurulu kararı alabilir miyiz? diye tarihî kaynaklar ve geçmişte alınan idarî ka­rarlar üzerinde bir çalışma yapıyoruz. Sonuca göre hareket edeceğiz. Hükü­metimizin konu hakkında çok duyarlı olduğunu söyleyebilirim.

Bu vatanı savunurken 17 savaş yarası alan bir insanın hain olması mümkün değildir. Olağanüstü bir va­tanperver ve asker olan Ethem Bey’in tüm suçu siyasî entrikaların kurbanı olmasıdır. Siyasî entrikalar sonucun­da Ankara İstiklal Mahkemesi 9 Mayıs 1921 günü, “silahlı olarak hükümeti devirmeye teşebbüs” etmek suçlama­sıyla vatana ihanetten Ethem ve ma­iyetini gıyaben idama mahkûm etti. 150’likler listesine “Ethem ve avene­si” başlığı altında 57. sırada Ethem, 58. sırada Reşid ve 59. sırada diğer kardeş Tevfik dahil edildiler.

Ancak Mustafa Kemal Paşa’nın dile getirmesiyle 29 Haziran 1938’de TBMM tarafından Ethem Bey ve kar­deşlerine af kapsamında vatandaşlık­ları iade edildi. Kardeşlerden Tevfik

Haziran 1939’da Adana’ya dönüş yapmış, Kobaneri soyadını almış ve Bandırma’ya yerleşerek 1948’de vefat etmiştir. Ethem ve Reşit beyler ise ma­sum olduklarını düşünerek dönmedi­ler. Ayrıca onurlu bir insan, gerçek bir Çerkes olduğu için de kendisine tanı­nan bazı hak ve imkânları reddetmek asaletini de göstermiştir.

“Çerkes Ethem hain değildir” hük­mü bir lütuf değil, bir gerçeğin itirafı­dır. Şahsî görüşüme göre Ethem Bey’e hain nitelemesini nasıl ki bu devletin bir hükümeti yapıştırmışsa, yine bu devletin başka bir hükümeti tarafın­dan da kaldırılmalıdır. Bu adımı atan hükümet gecikmiş bir hatayı düzelt­miş olacaktır. Ethem Bey’in itibarının iadesiyle ilgili olarak Çerkes Dernekle­ri ve Federasyonları görüş birliği için­dedir. Bazı sivil toplum kuruluşları da itibarının iade edilmesi için Meclis ve Cumhurbaşkanlığı nezdinde talepte bulunmuştur.

BÜTÜN ÇERKESLER İNCİTİLDİ

Bursa’da yaptığım konuşma sonra­sı hem Çerkes toplumundan, hem de konuyla ilgilenen vatandaşlarımızdan çok olumlu tepkiler aldım. Ethem Bey’in vatanı savunmasında büyük ba­şarılar göstermesine rağmen hain ilan edilerek büyük haksızlığa uğraması vicdanları rahatsız etmektedir. Halkı­mız bu ayıbın ortadan kaldırılmasını ve haksızlığın giderilmesini istemek­tedir. Özellikle Çerkes vatandaşlarımız Ethem Bey’in şahsında bütün Çerkes toplumunun itibarlarının zedelendiği­ni ve töhmet altında kaldıklarını düşü­nerek rahatsız olmaktadırlar.

Ethem Bey meselesi yalnızca kendi­sine ve ailesine yapılmış bir haksızlık olarak kalsaydı belki de bu kadar yan­kı uyandırmazdı. Sistem, Ethem Bey üzerinden tüm Çerkes ulusunu hain olarak yaftalamış; bu yetmezmiş gibi Güney Marmara ve Ege bölgesinde ya­şayan Çerkesleri de sürgüne tabi tut­muştur. Tarihimize “Manyas Sürgünü” adıyla kara bir leke olarak geçen olay sırasında genç, yaşlı, kadın, erkek bin­lerce Çerkes büyük hakaret ve eziyet­lere maruz kalmıştır.

Türkiye’de hiçbir vatan­sever, resmî ideolojiye kendini kaptırmış 3-5 kişinin dışında Çerkes Ethem’e ‘hain’ diyemez. Vatan haini, vatanın yüksek çıkarlarını hiçe sayarak onun aleyhinde iş gören kimse anlamına gelmektedir. Vatana ihanet, vatan hainliği ya da hıyanet-i vataniye, meşrû egemenlik or­ganını devirmeye veya otoritesini yıkmaya, bağlı olduğu devlete karşı savaşmaya veya düşmanla işbirliği etmeye yönelik eylemleri kapsayan bir suç türüdür. Tarih boyunca birçok hukuk sisteminde bütün suçların en büyüğü olarak değerlendirilmiş ve en şiddetli biçimde cezalandırılmıştır.

"ÇERKES ETHEM İÇİN GERÇEKLERİ SÖYLEMEK YÜREK İSTER"

Sonuç olarak Çerkes Ethem Bey’in hata ve yanlışları olabilir. Ancak “va­tan haini” değildir. Bir vatanperver ve asker olan Ethem Bey’in suçu sadece siyasî entrikalara ve oyunlara kurban gitmesidir. Çerkes Ethem Bey resmî ideolojinin muhalif görüş sahiplerini sindirmek için aşırı güç kullandığı ilk kurbandır. Onun tasfiyesiyle birlikte tüm muhalifler İstiklal Mahkemele­ri’nde sürgün ve idamlarla yüz yüze gelmiştir. Bu denli yoğun baskının altında Çerkes Ethem Bey konusunda gerçeklerin söylenmesi yürek ister. Ama tarihî gerçekler er geç bir gün ortaya çıkar.