İran: Tarih yazma fırsatına sahibiz

İran ile 5+1 ülkeleri arasında yürütülen nükleer müzakerelerin altıncı turuna katılmak üzere Viyana'ya gelen İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, gazetecilere yaptığı açıklamada, İran'ın, 5+1 ülkeleriyle kapsamlı bir anlaşma yapmaya kararlı olduğunu fakat aşırı talepleri kabul etmeyeceklerini söyledi. Aşırı taleplerin, müzakerelerde ilerlemeye engel olacağını söyleyen Zarif, "İran'ın, haklarını savunmaktan başka bir şeye ihtiyacı yoktur. İran, uluslararası toplumun endişelerini gidermeye hazırdır fakat haksız ve zorlama talepler müzakerelerin yürütülmesinde bir yol değildir" dedi.

Zarif, sosyal paylaşım sitesi youtube'da yayımlanan bir videosunda da "Önümüzdeki üç hafta içinde tarih yazma fırsatına sahibiz" ifadesini kullandı. 

Uranyum zenginleştirme, santrifüj yapma, ağır su reaktörü inşa etme haklarının kısıtlanmaya çalışıldığını belirten Zarif, "Biz, iyi veya kötü bir anlaşmaya değil, güvenilir ve kalıcı bir anlaşmaya ulaşmaya çalışıyoruz. Bir tarafın baskısıyla kurulmuş değil, karşılıklı anlayışla oluşturulmuş bir anlaşmaya ulaşmaya çalışıyoruz" diye konuştu.

Müzakereler öncesinde Çin ve Rus müzakere heyeti ile İran'ın Viyana Büyükelçiliğinde görüşen İran Dışişleri Bakanı Zarif, daha sonra AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton ile ikili, ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı William Burns'ün katılımıyla üçlü görüşme gerçekleştirdi.

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov da 26 Haziran'da Brüksel'de yapılan müzakerelerde taraflar arasındaki problemlerin anlaşıldığını belirterek 20 Temmuz'a kadar nihai bir anlaşmaya ulaşmanın mümkün olduğunu ifade etti.

AA'ya konuşan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) eski enerji uzmanı Amer Albayati, altıncı tur müzakerelerin öncekilerin aksine 3 haftaya yayılmasının taraflar arasında anlaşmaya varma niyetinin göstergesi olduğunu kaydetti. 

ABD'nin Irak, Suriye ve Lübnan'daki gelişmeler nedeniyle İran'a ihtiyaç duyduğunu vurgulayan Albayati, İran'ın ise ekonomik sıkıntılardan kurtulmak için Batı ile işbirliğine ihtiyacı olduğunu söyledi. 

Taraflar arasında ana hatlarıyla "uranyum zenginleştirme oranı, santrifüj sayısı, reaktör inşası, bilim adamları ve yaptırımların kaldırılması" konularında farklılıklar bulunduğunu ifade eden Albayati, şöyle konuştu:

"Üç hafta içinde taraflar ellerindeki diplomatik kartları oynayacaklar. ABD'nin Ortadoğu'daki gelişmeler nedeniyle İran'a ihtiyacı var. Ancak ABD, İran'ın eline yeni bir koz vermek istemiyor. İran ise ekonomik çöküntü içinde. Ambargonun bir an evvel kaldırılması gerekiyor. Dolayısıyla taraflar, 20 Temmuz'a kadar bir anlaşmaya varmak istiyorlar. Fakat varılacak anlaşma her iki tarafın da yapacağı feragatle belirlenecek." 

İran ile 5+1 ülkeleri arasında 24 Kasım 2013'te Cenevre'de varılan geçici anlaşmada, 20 Temmuz 2014'e kadar nihai anlaşma sağlanması öngörülüyor. Bu tarihe kadar anlaşmaya varılamaması durumunda müzakereler 6 ay daha uzatılabilecek.

Heyetler arasında yarın başlaması öngörülen müzakereler, 15 Temmuz'a kadar sürecek.