İşte bilinmeyen Nobelli Osmanlılar
Derin Tarih Ocak sayısında Nobelli 3 Osmanlıyı yazdı. Betül Kayahan imzalı yazıdan bir kesit.
Osmanlı coğrafyasında doğup yetişmiş, imparatorluğun parçalanmasıyla başka yerlere göç etmek zorunda kalmış Nobel ödüllü üç Osmanlı vatandaşı var.
1961 Nobel Edebiyat ödülünü alan Ivo Andriç 1892’de Bosna-Hersek’te Travnik yakınlarındaki Dolac kasabasında bir Sırp memurun oğlu olarak dünyaya geldi. Travnik Osmanlı’ya kazandırdığı vezirlerle nam salmış bir bölgeydi. Liseyi Saraybosna’da okuyan Andriç 1922’de Graz Üniversitesi’nde “Osmanlı Yönetimindeki Bosna-Hersek’te Kültür Hayatı” konulu doktora teziyle öğrenimini tamamlamış ve diplomat olarak görev almıştır. Daha sonra romanlar yazarak hayatını geçiren Andriç’in en önemli eserleri Na Drini Cuprija (Drina Köprüsü) ve Travnicka Hronika (Vezir ve Konsül)’dır. Drina Köprüsü Osmanlı tarafından yapılmış bir ecdad eseridir ve Andriç bu eserinde köprünün dört asırlık hikâyesini anlatır.
Osmanlı coğrafyasında dünyaya gelen diğer bir Nobel ödüllü yazar da Yorgo Seferis’tir. 1963’te Nobel Edebiyat ödülü alan Seferis 1900’de İzmir’de doğmuş, 14 yaşına kadar da Osmanlı sokaklarında koşup oynamıştır. Üstelik şiir yazmaya da bu ülkede başlamış. Daha sonra ailesiyle Atina’ya göç eden Seferis’in şiirlerinde İzmir’e duyduğu hasreti hissedebilirsiniz. İzmir’e dönmeyi çok istemiş, 1922’de İzmir düşman işgalinden kurtulunca dönmek istemesine rağmen buna hiçbir zaman muvaffak olamamıştır.
1981’de Nobel Edebiyat ödülünü alan son Osmanlı ise Elias Canetti idi. Canetti 1905 senesinde Bulgaristan’ın Rusçuk kentinde açar gözlerini hayata ve onun da soluduğu hava Osmanlı kokar. Bir Seferad Yahudisidir Canetti. Osmanlı’nın kucak açtığı Endülüs Yahudilerindendir. Ölümünden sonra yayınlanan hatıralarındaki şu satırlar Osmanlı’ya dair izleri taptaze koruduğunu gösterir: “Kendimi daima Türkiye’den gelmiş gibi hissetmişimdir. Sonraları yaşadığım hiçbir şey yoktu ki, Rusçuk’ta onu yaşamamış olayım.”
