Alzheimer Tip 3 diyabet mi?

Alzheimer için yıllardır diyabet, kolesterol, hipertansiyon ve egzersiz azlığının risk olduğu biliniyordu. Ancak Dr. Gökmen, alzheimer’ın diyabet ile ortak bir hastalık mekanizmasına sahip bulunduğunun ortaya çıkmasının henüz çok yeni gelişme olduğunun altını çiziyor. Bu nedenle bazı bilim insanları alzheimer’ı şimdiden Tip 3 diyabet olarak ilan etmiş durumda

65 yaş son­ra­sın­da her 100 ki­şi­den 8’in­de alz­he­imer has­ta­lı­ğı gö­rü­lü­yor ve 65 yaş­tan son­ra her 10 yıl­da bir bu oran da­ha da ar­tı­yor. Has­ta­lı­ğın be­lir­ti­le­ri­nin net ola­rak or­ta­ya çık­ma­sı be­yin­de de­ği­şik­lik­le­rin baş­la­ma­sın­dan son­ra 15-20 yı­lı bu­lur­ken, geç ta­nı se­be­biy­le tam bir iyi­leş­me sağ­la­na­mı­yor. Gün­cel ilaç te­da­vi­le­ri ise şim­di­lik has­ta­lı­ğın sey­ri­ni ya­vaş­lat­ma­da et­ki­li.

An­cak işin se­vin­di­ri­ci bir yö­nü var! Genç yaş­lar­da MCI (Mi­ni­mal Kog­ni­tif Bo­zuk­luk-Mi­ni­mal Cog­ni­ti­ve Im­pa­ir­ment) ev­re­sin­de ta­nı kon­du­ğun­da, Alz­he­imer ris­ki­ne kar­şı “ko­ru­yu­cu­” bir te­da­vi sü­re­ciy­le ba­şa­rı­lı so­nuç­lar alı­na­bi­li­yor...

Hafif unutkanlıklar başladığında...

Bu­gün alz­he­imer ile il­gi­li bü­tün bi­lim­sel ça­lış­ma­lar er­ken ta­nı koy­mak üze­ri­ne odak­lan­mış du­rum­da. Ana­do­lu Sağ­lık Mer­ke­zi Nö­ro­lo­ji Uz­ma­nı Dr. Ha­le Alp­san Gök­men, ha­fif unut­kan­lık­la­rın baş­la­dı­ğı genç yaş­lar­da MCI ta­nı­sı­nın öne­mi­ne dik­kat çe­ke­rek şun­la­rı söy­lü­yor: “M­CI ta­nı­sı al­mış has­ta­la­rın hep­si­nin iler­le­yen yıl­lar­da alz­he­imer ola­ca­ğı­nı söy­le­mek doğ­ru de­ğil. An­cak ile­ri­de Alz­he­ime­r’­a dö­nüş­me­me­si açı­sın­dan has­ta­yı ta­kip et­mek şart. Eğer bü­tün risk fak­tör­le­ri­ni or­ta­dan kal­dı­rır­sak o ki­şi­nin alz­he­imer ol­ma ris­ki­ni de ön­le­ye­bi­li­riz.”

MCI tanısı nasıl konuyor?

Unut­kan­lık şi­ka­ye­tiy­le nö­ro­lo­ji uz­ma­nı­na baş­vu­ran has­ta­la­rın ön­ce­lik­le dik­ka­ti­ni ve ha­fı­za­sı­nı ölç­me­ye yö­ne­lik bir di­zi test aşa­ma­sı mev­cut. Test so­nuç­la­rı­nın de­ğer­len­di­ril­me­siy­le, bul­gu­lar ışı­ğın­da has­ta­ya MCI ta­nı­sı ko­na­bi­li­yor. Test sü­re­cin­de üç söz­cük (ma­vi, şa­hin, la­le) uy­gu­la­ma­sı en kla­sik yön­tem­ler­den bi­ri.

Uy­gu­la­ma­da üç söz­cük has­ta­ya söy­len­dik­ten son­ra bir­kaç dik­kat tes­ti ya­pı­lı­yor. Ar­dın­dan üç söz­cü­ğün ne ol­du­ğu so­ru­la­rak has­ta­dan ha­tır­la­ma­sı bek­le­ni­yor. “Uy­gu­la­dı­ğı­mız ba­zı tet­kik­ler bi­ze so­ru­nun, ti­ro­id be­zi­nin iyi ça­lış­ma­ma­sın­dan ya da B vi­ta­mi­ni ek­sik­li­ğin­den kay­nak­lan­dı­ğı­nı gös­te­re­bi­li­r” di­yen Dr. Gök­men, o ek­sik­lik­ler ye­ri­ne ko­yul­du­ğun­da unut­kan­lı­ğın da dü­ze­le­bil­di­ği­ne dik­kat çe­ki­yor.

Ba­zen ta­nı koy­ma­da yar­dım­cı ol­mak ama­cıy­la kan­dan nu­mu­ne ala­rak uy­gu­la­nan Apo­E ge­nin­de E4 po­li­mor­fiz­mi ise bir baş­ka test. An­cak Dr. Gök­men “Bu tes­ti bir ta­nı koy­mak için de­ğil, sa­de­ce ki­şi­nin ile­ri­ki ya­şa­mın­da bu has­ta­lık­la kar­şı­laş­ma ola­sı­lı­ğı­nın yüz­de­si­ni gör­mek için kul­la­nı­yo­ru­z” di­yor.

Diyabetlilerde alzheimer riski 2 kat 

Tıp dün­ya­sı alz­he­ime­r’­ın di­ya­bet­le iliş­ki­si­ni sor­gu­la­ma­yı ve araş­tır­ma­yı sür­dü­rü­yor. Yıl­lar­dır di­ya­bet, ko­les­te­rol, hi­per­tan­si­yon ve eg­zer­siz az­lı­ğı­nın alz­he­imer için risk ol­du­ğu bi­li­ni­yor­du. Alz­he­ime­r’­ın di­ya­bet ile or­tak bir has­ta­lık me­ka­niz­ma­sı­na sa­hip ol­du­ğu­nun or­ta­ya çık­ma­sı­nın he­nüz çok ye­ni ge­liş­me ol­du­ğu­nun al­tı­nı çi­zen Dr. Gök­men ba­zı bi­lim çev­re­le­ri­nin alz­he­ime­r’­ı Tip 3 di­ya­bet ola­rak ilan et­miş ol­du­ğu­nu söy­lü­yor.

Bi­li­nen di­ya­be­ti olan has­ta­la­rın aAlz­he­imer has­ta­lı­ğı­na ya­ka­lan­ma ora­nı di­ğer ki­şi­le­re gö­re iki kat da­ha faz­la. Do­la­yı­sıy­la, in­sü­lin di­ren­ci baş­la­mış ki­şi­ler­de ta­nı ko­ya­bil­mek, bu ye­ni ge­liş­mey­le bir­lik­te ar­tık da­ha da önem­li ha­le gel­miş du­rum­da.

İş hayatınızdaki unutkanlıklarımızın sebebi nedir?

Son yıllarda yoğun iş temposu içinde çalışanların en önemli sorunlarından biri de unutkanlık. Dr. Gökmen, genç yaşlarda daha çok dikkat bozukluğu, yoğun çalışma temposu ve stres gibi faktörlerle dikkatin dağıldığını ve bunun da küçük unutkanlıklara neden olduğunu söylüyor.