Beyin kanaması belirtilerine dikkat

 Bu hastalığın çoğu kez küçük bir baş ağrısıyla ortaya çıktığını söyleyen uzmanlar, stresten ve sigaradan uzak durulması gerektiğini söylüyor

Yale Üniversitesi Beyin Cerrahisi Bölüm Başkanı Doktor Murat Günel beyin kanamaları ve anevrizmayla ilgili soruları yanıtladı:

Beyin kanamaları neden oluyor?
Yüksek kan basıncı ve damar bozuklukları aslında ilk nedenleridir. Beyni etkileyen toplam beş tip damar hastalığı var. Bunlar genel olarak iki başlık altında toplanıyorlar: Anevrizmalar ve vasküler malformasyonlar. Anevrizmaya yüksek basınçlı dolaşımdaki damarlarda oluşan balon tipinde bozukluklar neden oluyor. Vasküler malformasyonlar ise, beyinde oluşan diğer tip anormal damarlar.

Beyin kanamalarının bir mevsimi var mı?
Anevrizmaya bağlı kanamalar, ilkbahar ve sonbaharda daha sıklıkla görülür.

Anevrizmanın belirtileri neler?
Maalesef anevrizmaların çoğu ön belirti vermeden kanamaya yol açar. Tek belirtisi hastaların yüzde 20-30'unda rastladığımız, kanamadan bir iki hafta önce ortaya çıkan baş ağrısı. Bu baş ağrısı, genelde hastanın daha önce çektiği baş ağrılarından farklı ve boyuna da yayılıyor. Bu ağrı genelde sinüzit ağrıları, boyunda kas çekilmesi gibi ağrılarla karıştırılabiliyor. Fakat birçok hastada, bu uyarıcı baş ağrısı ortaya çıkmadan ani kanama oluyor. Kanamanın belirtileri genelde çok ciddi; çoğu zaman şuurun kapanmasına yol açıyor. İşte bu kanamanın şiddetine bağlı olarak, hastaların bir bölümü komada yani çok ağır olarak hastaneye geliyor. Bu hastalarda cerrahi tedavinin yanında, kan basıncından tutun da kafa içi basıncına, kalbe ve akciğere kadar diğer birçok organ fonksiyonlarının da ilaç tedavisi ile düzeltilmesi gerekiyor. İşte bu yüzden ameliyat öncesi yoğun bakım büyük önem taşıyor.

Anevrizmanın varlığı nasıl anlaşılır?
Kanamadan önce eğer kompüterize tomografi, MR gibi filmler diğer nedenlerle, örneğin baş ağrısı için çekilirse, bazen tanı konabiliyor. Olağanın dışında, özellikle 3-4 günden fazla süren şiddetli baş ağrılarını bu filmlerle incelemek gerekli. Bu vakalarda MR Anjiogram gibi özel filmlerin çekilmesi gerekli. Eğer hasta bu kadar şanslı değilse, kanama sonrasında tanı konabiliyor.

ÇEVRESEL FAKTÖRLER
Erken teşhis bir avantaj sağlar mı?
Anevrizmanın tek tedavi yöntemi ameliyattır. Erken teşhis edilirse daha hazırlıklı olarak ameliyata girilebilir.

Stres anevrizma riskini artırıyor mu?
Bu konu yıllardır araştırılıyor. Buna rağmen, anevrizmaların niye oluştuğunu henüz net olarak bilmiyoruz. Çevresel ve genetik faktörlerin etkisi olduğu kesin. Örneğin anevrizmaya bağlı kanamalar kadınlarda çok daha fazla görülüyor. Bunun dışında sigara kullanımı çok etkili.

Hangi yaş grubu risk altında?
Anevrizma genelde 40-50 yaşlarında görülüyor. Daha erken yaşta görülen anevrizmalar genelde damar hastalığına bağlıdır. Anevrizma vakalarının yüzde 5-10'u genetik. Kalıtımsal nedenlerle çocukluk yaşlarında ortaya çıkar ve çok daha ölümcüldür.

Risk faktörlerinden nasıl korunmalı?
Sigarayı bırakarak işe başlanabilir. Genetik olarak bizde yüksek tansiyon yaygın gibi gözüküyor. Bunların dışında damar sağlığına dikkat etmek gerekli. Diyet, egzersiz yapmak ve kandaki lipidin, yani yağ değerlerinin kontrol edilmesi önemli.

Kanamalar 48 saatiçinde tedavi edilmeli'

Her anevrizma beyin kanaması yapar mı? Hayır, özellikle büyüklüğüne ve yerine bağlı olarak yapar. Örneğin 10 milimetre büyüklüğündeki bir anevrizmanın kanama riski, yılda yüzde birdir. Fakat her sene birbirine eklendiği için, 20 sene beklenirse kanama riski yüzde 20'ye çıkar. Beyin kanamasına yol açmayan anevrizmalar bile iyi merkezlerde tedavi edilmeli.

Anevrizmadan kurtulmanın yolları neler? Anevrizmanın tedavisine karar verirken kanama olup olmadığı çok önem taşır. Kanama varsa, ilk 24 -48 saat içinde tedavi edilmeli. Kanamaya henüz yol açmadıysa, bulguları daha rahat değerlendirilme şansımız olur.

Moleküler genetik çare olabilir

Anevrizmanın geni bulunursa, bu tedavi sürecine nasıl yansıyacak? Yale'deki laboratuvarımızda bu konuda araştırma yapıyoruz. Amerikan hükümeti 2 milyon dolarlık araştırma bütçesi verdi. Sağlıklı insanları hayatlarının baharında etkileyen anevrizmalar sonucunda, ameliyat ve tedavi ne kadar başarılı olursa olsun, bu insanlar bir daha asla kendileri olamıyorlar. Moleküler genetik bir yaklaşımla bu hastalığa yeni tedaviler arıyoruz. Araştırmalar sonucunda bir kan tahlili ile bir insanda anevrizma olduğunu anlayabilmeyi istiyoruz.