Ukrayna ile Rusya gaz krizini çözdü

Ukrayna'nın kendilerine borçlu olduğunu öne süren Rusya devlet doğal gaz şirketi Gazprom, dün itibariyle Ukrayna'ya sevkettiği gaz miktarını yarı yarıya azaltmış, kısıntıların gerekirse süreceği uyarısında bulunmuştu.

Gazprom ve Ukrayna devlet doğal gaz şirketi Naftogaz, Ukrayna'ya sevkiyatın şimdi yeniden normal düzeyine dönmeye başladığını söyledi.

Ayrıca, Ukrayna toprakları üzerinden Avrupa'ya yapılan gaz akışının söz konusu anlaşmazlıktan etkilenmediği ifade edildi.

İki şirket arasında varılan anlaşmanın ayrıntıları henüz bilinmiyor.

Ukrayna Başbakanı Yulia Timoşenko, Rusya ile doğal gaz konusunda yaşanan anlaşmazlığın Rusya'nın kendi toprakları üzerinden Avrupa ülkelerine sevkettiği gazı etkilemeyeceği teminatı vermişti.

Ukrayna gaz şirketinin yetkilileri de buna karşılık iç tüketim talebini sevkiyattaki kısıntı nedeniyle karşılayamazlarsa, Avrupa ülkelerine sevkedilmek üzere boru hattına verilen gaza yönelebileceklerini söylemişlerdi.

Gazprom da bugün, Ukrayna'nın arzdaki azalmaya karşılık hattan Avrupa'ya ait olan gazı çekmeyi düşündüğünü öne sürmüştü.

Gazprom, Ukrayna'nın daha önceki sözleşmeler kapsamında aldığı doğal gaza karşılık olarak toplam 1,5 milyar dolarlık borcu bulunduğunu söylüyordu.

Ukrayna ise bu iddiaları reddediyordu.

Avrupa Birliği gelişmeleri değerlendirmek üzere doğal gaz koordinasyon grubunu gelecek Salı toplantıya çağırmıştı.

Her iki tarafı da AB'ye ithalatın sorundan etkilenmemesini sağlamaya çağıran Birlik yetkilileri, bu toplantıda gelişmeler karşısında sergilenecek ortak tutumlarını tartışacaklardı.

Avrupa doğal gaz ihtiyacının yüzde 25'ini Rusya'dan sağlıyor. Bu gazın yüzde 80'i ise Ukrayna üzerinden taşınıyor.

2006 yılında Ukrayna ve Rusya arasında yaşanan benzer bir sorunun Avrupa ülkelerine sevkedilen gaz miktarında ciddi azalmaya yol açması ardından AB ülkeleri enerji alternatiflerini çeşitlendirmeye yönelmişti.

Alternatif arayışı Ukrayna'ya zarar verebilir

AB'nin enerji seçeneklerini çeşitlendirme kararı; öncelikle Rusya dışındaki tedarikçilere yönelmek örneğin, Orta Asya ülkelerinin rezervlerini Türkiye gibi ülkelerden taşıma seçeneğini gündeme getirdi.

Ukrayna'da doğal gaz nakil hattı
Ukrayna Avrupa'ya satılan Rus gazının yüzde 80'ini taşıyor

Ancak bununla eş zamanlı olarak geliştirilen ikinci bir seçenek de Belarus ve Ukrayna gibi Rusya ile sorunlar yaşayan geçiş ülkelerine alternatif oluşturmak; Rus doğal gazını Kuzey ve Güney Akımı projeleri ile Baltık Denizi üzerinden ya da Karadeniz ve Balkanlar üzerinden taşımak.

Bu strateji Ukrayna'nın stratejik konumu ve ilişkileri açısından olumsuz etki yapabileceğinden, Kiev yönetiminin 'güvenli bir geçiş ülkesi' niteliğini yitirmemeye önem verdiği sonucu çıkarılabilir.

Rusya ve Ukrayna arasındaki enerjin bağlantıları son derece karmaşık bir tablo sergiliyor.

Ukrayna doğal gaz için Rusya dışındaki ülkelerden de ithalat yapıyor fakat örneğin Hazar havzasından gelen doğal gaz yine Rus boru hatları kullanılarak taşınıyor.

Rusya son yıllarda, eski Sovyet cumhuriyetleri ile bağların gevşemesine paralel olarak bu ülkelere sübvanse edilmiş fiyatlarla enerji sağlama uygulamasından vazgeçmeye başladı.

2006 yılında yaşanan son kriz, Ukrayna'nın doğal gaz için ödediği metreküp fiyatını nedereyse ikiye katlamayı kabul etmesi ile çözümlenmişti.

Ukrayna'nın da aralarında olduğu çok sayıda alıcı ülke, bu tür bir zam talebini astronomik diye nitelese de, Rusya fiyatın sadece piyasa koşullarını yansıtacak şekilde yeniden düzenlendiğini söylüyor.

Doğal gazın fiyatlandırılması dışında, bu boru hatlarının karşılıklı transit işlemleri için nasıl bir ücret ödeneceği de sık sık tartışma yaratıyor.

Ayrıca Rusya son yıllarda, geçiş için kullandığı ülkelerdeki doğal gaz boru hatlarının altyapısını satın almak istiyor. Belarus ve Ukrayna gibi ülkeler ise böylesi stratejik bir konuda denetimi Rusya'ya bırakmaya yanaşmıyor.
Ukrayna'da 2005 sonunda Batı yanlısı, AB ve NATO üyeliğini savunan bir yönetimin iktidara gelmiş olması da, iki ülke arasındaki siyasi ilişkilerin seyrini olumsuz etkiledi.

Hatta bazı yorumcular, Rusya Federasyonu Başkanlığına seçilen Gazprom Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Dimitri Medvedev'in bu haftaki hamleleri ile dış politikada izleyeceği tavır konusunda sinyaller vermek istediğine inanıyorlar.