Başkanlık sistemi anketinde vatandaş ne dedi?

Araştırmada "Sistem değişikliği konusunda AK Parti ile MHP uzlaşmış görünüyor. Siz bu uzlaşmayı nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna deneklerin yüzde 52.9’u olumlu, yüzde 47.1’i ise olumsuz yanıt verdi.

Partilere göre dağılımda AK Partililerin yüzde 90.6’sı, MHP’lilerin de yüzde 36.3’ü bu işbirliğini olumlu bulduğunu söyledi. CHP’lilerin yüzde 84.2’si, HDP’lilerin ise yüzde 96.1’i bu iş birliğini olumsuz bulduklarını belirtti.

YÜZDE 12.7 KARARSIZ

Araştırmaya göre, Başkanlık-Cumhurbaşkanlığı sistemi seçmenin yüzde 45.7’si tarafından destek görüyor. Bu rakam Haziran 2016’da yüzde 37.4 olarak ölçülmüştü. Son araştırmada referandumda “hayır” diyeceğini söyleyenlerin oranı ise yüzde 41.6 olarak belirlendi. Bu oran Haziran 2016’da ise yüzde 42.5’ti.

Halkın yüzde 12.7’si ise bu konuda henüz kararsız olduğunu ifade etti. Kararsızlar dağıtıldığında sistem değişikliğine destek yüzde 52’ye çıkıyor. Ak Parti seçmeninin yüzde 78.3’ü, MHP seçmeninin yüzde 28.6’sı sistem değişikliğini destekleyeceğini söylüyor. CHP seçmeninin yüzde 83.1’i, HDP seçmeninin yüzde 88.8’i değişikliği desteklemeyeceğini ifade ediyor. “Desteklerim” diyen CHP’lilerin oranı yüzde 10.1, HDP’lilerin ise 1.7 olarak belirlendi.

Olası bir referandumda "sistem değişikliği" için ne dersiniz?

Araştırmaya göre yaş yükseldikçe referandumda “evet” derim diyenlerin oranı genel ortalamanın üzerine çıkıyor.

“Kararsızım” ve “Fikrim yok” diyenler arasında da kadınlar, düşük eğitimliler ve kırsal bölgelerde yaşayanlar çoğunlukta yer alıyor.  Karadeniz, İç Anadolu ve Doğu Anadolu’da “evet” derim diyenlerin oranı Türkiye ortalamasının üzerinde yer alıyor.

Fikri olmayanlar dağıtıldığında:

"ERDOĞAN DEDİĞİ İÇİN"

Değişikliği destekleyenlere “Sistem değişikliğine neden evet dediğinizi şimdi size okuyacaklarımdan hangisi en iyi şekilde ifade eder?” denilerek şu seçenekler sunuldu:

"Evet" derim diyenlerin nedenleri:

"1) Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan evet dediği için ben de evet diyorum.

2) Parlamenter sistemin Türkiye için artık uygun olmadığını düşünüyorum o yüzden evet diyorum."

Sistem değişikliğine evet diyenlerin yüzde 44.8’i “Recep Tayyip Erdoğan evet dediği için ben de evet diyorum” derken, yüzde 55.2’si “Parlamenter sistemin Türkiye için uygun olmadığını düşünüyorum o yüzden evet diyorum” yanıtını seçti.

Referandumda hayır diyeceğini söyleyenlere ise “Sistem değişikliğine neden hayır dediğinizi şimdi size okuyacaklarımdan hangisi en iyi şekilde ifade eder?” denilerek şu seçenekler sunuldu:

1) Sistem değişikliğine karşı değilim ancak Erdoğan seçileceği için hayır diyorum. 

2) Parlamenter sistemin Türkiye için daha uygun olduğunu düşünüyorum.”
Yüzde 30.9’u birinci, yüzde 69.1 ise ikinci yanıtı tercih etti.

YÜZDE 19.6 BİLGİSİZ

“Sistem değişikliğine hayır” diyenlerin nedenleri:

“Başkanlık sistemi hakkında ne kadar bilgi sahibi olduğunuzu düşünüyorsunuz?”sorusuna Türkiye’de yaşayan 18 yaş ve üzeri nüfusun yüzde 42.3’ü başkanlık sistemi hakkında bilgi sahibi olduğunu ifade etti. Yüzde 31.5 ise “Çok az bilgi sahibiyim” dedi. “Bilgi sahibi değilim” diyenler yüzde 19.6, cevap vermeyenler ve “Fikrim yok” diyenler ise yüzde 6.6.

“Sistem değişikliği” hakkında ne kadar bilgi sahibisiniz?

15 TEMMUZ'DAN SONRA EVET DİYENLER ARTTI

Adil Gür’ün araştırmaya dair yorumu şöyle:

15 Temmuz’a kadar yapılan araştırmalarda halk seçilmiş cumhurbaşkanı ile başbakanın olması ülkede iki başlılığa yol açar demekle birlikte başkanlık modeline sıcak bakmamakta, hayır cevapları tüm araştırmalarda evetlerden fazla çıkmaktaydı.

Darbe girişimi ile birlikte hem Cumhurbaşkanı Erdoğan’a duyulan güven ve sempati arttı hem de sistem değişikliği ile birlikte terörle mücadele gibi konularda sistem değişikliğinde daha etkili mücadele edileceği fikri hakim olmaya başladı. Bu nedenle “evet” derim diyenlerin oranı 15 Temmuz’dan sonra hızla arttı. Kasım ayı sonunda yaptığımız araştırmada “evet” diyenlerin “hayır” diyenlerden fazla olduğunu görüyoruz.

Araştırma sonuçlarında görüldüğü gibi seçmenin önemli bir bölümü sistem değişikliğinden daha çok Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın pozisyonunu dikkate alarak karar veriyor.

AK Parti ile MHP’nin üzerinde uzlaştığı mini anayasa paketi TBMM’ye geldiğinde içeriği kamuoyu önünde tartışıldıkça vatandaşın tercihi daha da belirginleşecektir. Muhtemel bir referandumda sadece anayasa değişikliği ile ilgili maddelerin oylanmayacağını, referandum tarihinde ülkenin içinde bulunduğu konjonktürel ortamın da etkili olacağını unutmamak gerek.

Başkanlık-partili cumhurbaşkanlığı referandumu (bugün seçim olsa)