Din 'sol'lamaya gelmez kaza yaparsın!

Murat Tokay'ın haberi

Yıllar önce bir gazetede yer alan "Bu sene hac Kurban Bayramı'na rastladı" başlığını medyanın din konusundaki cehaletinin slogan cümlesi olarak hatırlıyoruz. En temel dini konularda bile bilgisizlik bugün de artarak sürüyor. Biz de medya ve siyaset dünyası için mütevazı bir İslami terimler sözlüğü hazırladık.

Geçtiğimiz hafta CHP Genel Başkan Yardımcısı Hurşit Güneş aday tanıtım toplantısının cuma namazı saatine denk gelmesiyle ilgili eleştirilere "Böyle bir sıkıntıları varsa kaza etsinler. Cuma namazı kaza edilmez değil, her namaz kaza edilir." diye cevap veriyordu.

Oysa ilmihal kitapları öyle söylemiyordu. Cuma namazı vakti çıktı mı kaza edilemeyen bir namazdı. Hurşit Güneş bir din adamı edasıyla yol göstermeye, fetva vermeye kalkışıyordu. Din konusunda bu tür cehalet örneklerini son yıllarda siyasette ve medyada sıkça görmeye başladık. Bu konuda en taze örnek de Fatih Altaylı'ya ait. Altaylı, Habertürk ekranlarında camiden çıkan BDP'li protestoculara "öğle namazı kaç rekat" sorusunu soran polisi eleştirirken öğle namazının farzını Hanefiler için 4 rekattan beş rekata çıkardı. "Yav kardeşim sen bu kadar mı cahilsin polis efendi! Her mezhepte farklı kardeşim. Şafiler dört, Hanefiler beş..." ifadesini kullandı.

Medyada ayetle hadisin, hacla umrenin karıştırılması sıkça karşılaşılan bir durumdu ama dört rekatlık farz namazın beşe çıkarılması ilk defa oluyordu.

Yıllar önce bir gazetede yer alan "Bu sene hac Kurban Bayramı'na rastladı" başlığını medyanın din konusundaki cehaletinin slogan cümlesi olarak hatırlıyoruz. En temel dini bilgilere sahip olan herkes bilirdi ki, hac ibadeti Kurban Bayramı'nı içine alan günlerde yerine getirilirdi. Yine bu konular açıldığında İsmet Paşa hatırlanır. Rakipleri tarafından cumaları camide görülmediğinden söz edilince CHP'lilerin şöyle savunma geliştirdiği anlatılır: "İsmet İnönü dindar bir adamdır. Din istismarı yapmamak için cuma namazlarını gizlice evde tek başına kılar." Dini konulardaki yetersizlik ve bilgisizlik dün olduğu gibi bugün de sürüyor. Biz de İslamî ilimlere ve terimlere yabancı kalan siyasiler, aydınlar ve medya mensupları için mini bir İslami terimler sözlüğü hazırladık. m.tokay@zaman.com.tr

***

Mini İslamî terimler sözlüğü

ABDEST: Medyada, sıkça yanlış olarak apdest şeklinde yazılır. Doğru yazılımı abdesttir ve kelime anlamı 'el suyu'dur. Namaz kılmak, Kur'an okumak gibi ibadetler için farz kılınan bir temizliktir.

AKABE: Sarp, kayalık yokuş, tehlikeli geçit. İslam tarihindeki önemli bir yere sahip bir tepe. Mekke ile Mina arasındadır. On iki kişilik Medine grubu, Peygamberimiz Hz. Muhammed'e (sav) Akabe denilen yerde buluşarak sadakat yemini verdiler.

CUMA: Toplanma anlamına gelir. Müslümanların cuma günü öğle vaktinde cemaatle kıldığı, başka bir vakitte kılınması doğru olmayan namazın adı olarak da kullanılır. Bu namaz kaza edilemez.

FARZ-I AYN: Her mükellef Müslümanın yerine getirmesi gerekli olan farz. (Namaz, oruç gibi) Farz-ı kifaye: Müslümanların bir kısmının işlemesiyle sorumluluğun diğerlerinden düştüğü farz. (Cenaze namazı gibi )

FIKIH: İslam hukuku ilminin ismidir. Fıkıh ilmi, inananların Allah'a ve insanlara karşı durumu ve görevlerini ayrıntılı bir biçimde işlemektedir. Fıkıh ilminin baş kaynakları Kur'an, Sünnet, Kıyas ve İcma'dır.

HAC: Belirli bir vakitte Arafat'ta bir miktar durmak, daha sonra Kabe'yi ziyaret ve tavaf etmek ibadeti. İslam'ın beş esasından biri.

HADİS: Hazreti Muhammed'e (sav) ait olan her söze, fiile veya takrire hadis denir.

KAMET: Namaz için seslenmek. Kamet için aynı ezandaki gibi sözler kullanılır, ancak "Hayyealelfelah" sözünden sonra "Kadkametissalah" denir. Bu namaz başladı demektir. Farza durmadan önce okunur.

MEKRUH: Yapılması İslam dinine göre hoş görülmeyen hal, yapılması istenmeyen ve terki iyi görülen şeyler.

MEZHEP: Bir dinin görüş ve anlayış ayrılıklarına dayanan kollarından her biri. Hanefi, Şafi, Maliki ve Hanbeli mezhepleri sünnet ve cemaat ehlini temsil eder.

MİNBER: Camilerin içinde hatibin üstüne çıkıp hutbe okuduğu yüksek kürsü.

NAMAZ: İslam'ın beş esasından biri. Günde beş vakit kılınması Müslümünlara farz olan ibadet. Sabah namazı dört rekat (İkisi sünnet, ikisi farz) öğle namazı 10 rekat (dördü ilk sünnet, dördü farz, ikisi son sünnet) ikindi namazı: 8 rekat (dördü sünnet, dördü farz), akşam namazı 5 rekat (üçü farz, ikisi sünnet), yatsı namazı 13 rekat, (dördü ilk sünnet, dördü farz, ikisi son sünnet, üçü vitir namazı)

Farz namaz: Beş vakit namaz ve cuma namazı farz namazlardır. Vacip namaz: Vitir ve bayram namazları bu gruba girer. Nafile namaz: Bütün sünnet, vitir ve vacip namazlar dışındaki namazların hepsi. Kaza namazı: Beş vaktin zamanında kılınmamış, kazaya kalmış olan namazlarına denir.

OTUZ İKİ FARZ: İslam ilmihalinin özeti sayılabilecek otuz iki farz. İslam eğitimi konusunda kolaylık sağlamak için hazırlanmış pratik bilgilerdir.

REKAT: Namazların miktarı rekat kelimesiyle anlatılır. Namazda bir kıyam (ayakta durma), bir rüku (eğilme) ve iki secdeden ibaret hareket.

SİYER: Peygamberimizin hayatını, yaşayış tarzını, ahlakını, niteliklerini anlatan eserler için kullanılır.

UMRE: Hac mevsiminin dışında Kabe'yi ve Mekke'nin mübarek yerlerini ziyaret.

VACİP: Dine göre yapılması farz derecesinde olan demektir. Amel açısından farza benzer, itikat bakımından benzemez.

ZEKAT: İslam'ın beş esasından biri. Maldan yapılan ibadettir. Malın kırkta birinin Allah için muhtaçlara verilmesi demektir.

***

BİR DEMET GAF

"Cuma namazı kaza edilmez değil, her namaz kaza edilir." diyen Hurşit Güneş, 2002 yılında da şöyle gafa daha imza atmış: "Namazın bitiminde kade kısmı vardır. Halk arasında buna ettehüyatüye oturmak da denir. Burada kısa (Mekke'de inen) sureler okunur. Leheb suresi de bunlardan biridir." (Tahiyatta sure değil, dua okunur.)

CHP'li vekil Kamer Genç: AKP, Mekke'de şeytanın taşlandığı yermiş. Onun için Tayyip Bey, 'AKP' diyenlere 'edepsiz' diyor. Sen seçmedin mi bu ismi. (Kamer Genç, İslam tarihinde önemli yeri olan Akabe tepesini kastederek bu cümleyi kuruyor. Fakat Akabe şeytan taşlanan yerin adı değil.)

Doğan Haber Ajansı: Bu da oldu: Başbakan cumaya gecikince ezan 15 dakika geç okundu. (Aslında ezan tam vaktinde okunmuştu. Muhabirin vakit ezanı zannettiği, cuma hutbesinden önce müezzin mahfelinden okunan 'iç ezan'dı.)

Önder Sav hacca niyetlendiğini söyleyen CHP'li bir vatandaşla dalga geçmiş 'Boşver Araplara para kaptırma.' demişti.

Tansu Çiller: "Cenab-ı Allah'ı size emanet ediyorum..."

Şişli Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül: (Nuriye Akman'a niçin hacı olmak istemediğini anlatıyor) Ben ne içki ne de sigara içerim. Yok, içki arada sırada içerim. Ama öyle aşırı bir şeyim yok. Ama işte hacı olduğunuz zaman, yapmamanız gereken, metruk olan olaylar var.

- Metruk değil, mekruh.

- Olabilir. Benim fazla öyle bilimsel derinliğim olmaz. Onun için rahat rahat söyleyebilirsin

Özdemir İnce: Kur'anda başörtüsü yok

Bekir Coşkun: Kesmek nasıl ibadet olabilir?

Ya da; hem aydınlık din adamları, hem eğitimciler "çocuklar görmesinler" diyorlar, televizyonlarda.

O zaman çocuklardan gizli bir ibadet olabilir mi?

Hac dönüşü domuz gribi şüphesi (Taraf): Hac mevsimi dışında yapılan Kabe ziyaretlerine umre deniyor. Umre dönüşü yerine hac dönüşü ifadesi kullanıldı.

Tyson hacca gitti (Habertürk): ABD'li boksör Mike Tyson'ın umre ziyareti, "Hacca gitti, hacı oldu" gibi ifadelerle verildi.

ZAMAN - PAZAR